Koniec globalizacji w chemii: wojna handlowa wymusza regionalizację i nową rzeczywistość

• Strona główna
• Artykuły
• Koniec globalizacji w chemii: wojna handlowa wymusza regionalizację i nową rzeczywistość

2025-12-10  / Autor: Will Beacham, ICIS

Od 2 kwietnia br. – dnia, który prezydent USA Donald Trump ogłosił Dniem Wyzwolenia i który zapoczątkował najnowszą wojnę handlową – największe gospodarki borykają się z wolnym lub wręcz stagnacyjnym wzrostem, natomiast producenci chemikaliów zmagają się z niskimi cenami, marżami i zerwanymi łańcuchami dostaw.

Średnia stawka ceł amerykańskich wzrosła w USA z 2,4% na początku roku do szczytowego poziomu 28% w kwietniu, by ostatecznie ustabilizować się na 16,8% – najwyższym poziomie od 1935 roku. Tak gwałtowny skok mocno obciążył światowe przepływy handlowe, podkopał zaufanie i opóźnił decyzje inwestycyjne. Dla firm chemicznych konsekwencje są oczywiste: modele biznesowe oparte na eksporcie, które przez dekady dominowały w branży, znalazły się pod poważnym zagrożeniem.

Regionalizacja jako strategia przetrwania

W całej branży coraz wyraźniej rysuje się zwrot w kierunku bardziej lokalnych lub regionalnych łańcuchów dostaw – firmy na nowo oceniają swoje modele działania, by ograniczyć narażenie na ryzyko geopolityczne i wahania taryfowe.

Europejscy producenci, już wcześniej osłabieni słabym popytem, stoją przed dodatkowymi wyzwaniami. Oczekiwana umowa handlowa USA–UE może znieść cła na gotowe wyroby i chemikalia z USA, w tym na polietylen, obecnie obciążony stawką 6,5%. Tymczasem eksport amerykańskiego polietylenu do Europy już gwałtownie rośnie dzięki uruchomieniu nowych mocy opartych na etanie.

Równolegle chińscy eksporterzy mogą skierować się na rynek europejski, jeśli bariery amerykańskie się utrzymają – co zwiększa ryzyko nadpodaży.

Coraz głośniejsze są apele o większą ochronę regulacyjną europejskich łańcuchów wartości przemysłowej, w tym sektora chemicznego. Istnieje obawa, że kontynent stanie się zbyt zależny od importu zamiast budować odporną krajową bazę przemysłową.

Projekty chemiczne pod presją

Pomimo tych przeciwności niektóre wielkie inwestycje idą naprzód. Jednostka Borealis do odwodorniania propanu (PDH) o mocy 750 tys. ton rocznie w Kallo w Belgii ma ruszyć w drugim kwartale 2026 r., natomiast kraker INEOS Project One powinien zostać uruchomiony na początku 2027 r.

Oba projekty dodadzą znaczne moce olefinowe do rynku, który już dziś zmaga się z nadpodażą. Tymczasem wart 1,8 mld dolarów projekt Grupy Azoty projekt PDH-polipropylen znalazł się w niepewności po tym, jak spółka celowa złożyła wniosek o ochronę przed wierzycielami.

Pytanie brzmi, czy Europa jest w stanie utrzymać te inwestycje w warunkach strukturalnej zmiany. Konsolidacja wydaje się nieunikniona – w przyszłości dominować będzie garstka najwydajniejszych graczy. INEOS, korzystając z taniego etanu z USA, może wyrosnąć na niskokosztowego producenta w Europie, podczas gdy inni będą zmuszeni zamykać mniej konkurencyjne aktywa.

Nowa rzeczywistość dla branży chemicznej

Analitycy branżowi ostrzegają, że powojenny system handlowy „dobiega końca”, co zmusza producentów do fundamentalnego przemyślenia podstaw swojego działania.

Paul Hodges, prezes New Normal Consulting stwierdził, że sektor musi zdecydowanie przejść na regionalną produkcję i suwerenne łańcuchy dostaw.

- Modele biznesowe oparte na eksporcie w przyszłości nie będą działać. To po prostu smutny fakt – powiedział.

Hodges wskazuje dwa kluczowe trendy: konieczność lokalnej odporności dostaw oraz renesans popytu związanego z obronnością. „Przemysł obronny to ogromna szansa dla chemii – bez chemikaliów nie ma uzbrojenia” – zauważył.

W warunkach rosnących napięć geopolitycznych i osłabienia spójności NATO rządy ścigają się w zapewnieniu krajowej produkcji kluczowych materiałów, w tym amunicji.

Poza obronnością coraz większe znaczenie będą miały technologie recyklingu i gospodarki obiegu zamkniętego – producenci będą dążyć do ograniczenia zależności od importowanych surowców.

Hodges podkreśla, że realizm musi zastąpić pobożne życzenia: „Nie możemy już liczyć na gwarantowane rynki eksportowe, bo wchodzimy w świat protekcjonizmu”.

Dla producentów chemikaliów najbliższa dekada będzie wymagała zwinności, innowacyjności i gotowości do całkowitego przebudowania fundamentów swoich modeli biznesowych.

przemysł chemicznyICIStworzywa sztuczne